პაკისტანიდან საქართველომდე – ამბიციური გეგმა და კიდევ ერთი სტრატეგიული შანსი აზერბაიჯანისთვის
აზერბაიჯანი სისტემატურად მიდის მარცვლეულის შენახვის, გადამუშავებისა და ექსპორტისთვის ახალი და უფრო დიდი ინფრასტრუქტურის შექმნისკენ.
მარტისთვის მომზადდება ალიატში პორტის ტერიტორიაზე მარცვლეულის ტერმინალის მშენებლობის საპროექტო-სააღრიცხვო დოკუმენტაცია, რომელიც გათვლილი იქნება 2,5-3 მილიონი ტონა მარცვლეულის წლიური გადაზიდვისთვის.
რუსული მარცვლეული შესაძლოა აზერბაიჯანული გახდეს
აზერბაიჯანის დღევანდელი იმპორტი პოტენციური მაჩვენებლის ნახევარია. კერძოდ, ჰოვსანის პორტში მარაგისთვის არსებული მარცვლეულის ტერმინალის ფაქტობრივი გამტარუნარიანობა 300 000 ტონაა წელიწადში და სრულად არ არის დატვირთული.
ეს ნიშნავს, რომ მარცვლეულის ტერმინალი ალიატის პორტში იქმნება რუსეთის ვოლგის რეგიონში და ყაზახეთში მარცვლეულის სამომავლო მასშტაბური შესყიდვის პერსპექტივისთვის. თუმცა, საუბარი არ არის მხოლოდ იმპორტზე. ეს არის სრულფასოვანი წინგადადგმული ნაბიჯი მარცვლეულის ნაკადის ინტეგრირებული მართვის სფეროში.
ალიათის პორტში მარცვლეულის ტერმინალი იქმნება რუსეთის ვოლგის რეგიონში და ყაზახეთში მარცვლეულის სამომავლო ფართომასშტაბიანი შესყიდვის პერსპექტივისთვის.
აზერბაიჯანის მთავრობის გეგმების მიხედვით, 2027 წლისთვის ქვეყანაში მარცვლეულის წარმოება 4 მილიონ ტონას მიაღწევს. ანუ, სრულად დაფარავს შიდა მოხმარებას. ამრიგად, აზერბაიჯანი შეძლებს უარი თქვას იმპორტზე და თანდათანობით გახდეს გარკვეული სახის მარცვლეულის ექსპორტიორი სამიზნე ქვეყნებში. კერძოდ, ისრაელი და პაკისტანი, რომლებიც განიცდიან ფქვილის მუდმივ დეფიციტს.
შედეგად, ახალი ეკონომიკური რეგიონების სახნავი მარაგებით მხარდაჭერილი საკუთარი მზარდი ბაზა გაფართოვდება გარე შესყიდვებით. აქ კი ყველაფერი ისე იქნება, როგორც ბუნებრივ აირზე. ანუ გასულ სეზონში შეძენილი და სხვა რეგიონში გაყიდული რუსული მარცვლეული უკვე აზერბაიჯანულად ჩაითვლება.
აქედან მომდინარეობს მეორე დასკვნა, რომელიც ჩნდება ალიათში მარცვლეულის ტერმინალის ამოქმედების შემდეგ: ბაქოს შეუძლია გამოიყენოს თურქულის მსგავსი სტრატეგია – რუსული და ყაზახური მარცვლეულის დააგროვოს, რათა გადაამუშაოს იგი ფქვილად და გაიტანოს სხვადასხვა ქვეყნებში. ყველაზე მოთხოვნადი რეგიონებია – პაკისტანიდან საქართველომდე.
გარდა ამისა, აზერბაიჯანს შეუძლია შექმნას მარცვლეულის საკუთარი ბირჟა, ისეთივე, როგორც ეგვიპტის სურსათის შესყიდვის სახელმწიფო სააგენტოა (GASC). ის ყიდულობს ხორბლის მნიშვნელოვან მოცულობებს რუსეთსა და უკრაინაში, უმატებს მას ეგვიპტეში მოყვანილ რვა მილიონ ტონა მარცვლეულს და შემდეგ ყიდის მათ სავაჭრო ბირჟაზე ქვეყნისა და მეზობელი აფრიკული ქვეყნების მომხმარებლებზე. ამრიგად, GASC ასევე ქმნის მარცვლეულის ადგილობრივ რეგიონალურ ჰაბს, რომელიც შეიძლება განსხვავდებოდეს გლობალურისგან სახელმწიფოსთვის საჭირო მიმართულებით.
ეს სქემა ეგვიპტეში 2022 წლის ნოემბრიდან დაიწყო.
კონკრეტულად, აზერბაიჯანისთვის, ეს არის შესაძლებლობა, ინტეგრირდეს გლობალურ ენერგეტიკულ და სასურსათო ვითარებაში ერთდროულად ორ ხარისხში – როგორც ევროპული ბაზრიდან გამოსული რუსული მარაგის ჩანაცვლება და ასევე, როგორც იგივე რუსული მარცვლეულის რელოკაციაში მონაწილეობის მიღების შესაძლებლობა.
მარცვლეულის დაგროვებისა და გადამუშავების ინფრასტრუქტურის შექმნით, აზერბაიჯანი ქმნის ახალ მრეწველობასა და ინფრასტრუქტურას, რომელიც მომავალში შეიძლება შეივსოს საკუთარი წარმოებით და დღევანდელ ვითარებაში გამოიყენოს რუსული მარცვლეულის შესანახად და გადამუშავებისთვის.
ჯერჯერობით ეს მხოლოდ პერსპექტივებია, რომლებიც ოსტატურად უნდა დაიგეგმოს.
მსგავსი: ალიევი აზერბაიჯანისთვის უკრაინულ მიწებს იჯარით იღებს
აზერბაიჯანული ხორბლის მიმართ ინტერესი ყოველწლიურად იზრდება
მარცვლეულის სათესი ადგილები შეიქმნა ფიზულის, ზანგილანის, გუბადლის რაიონებში, ასევე ლაჩინის რაიონის გარკვეულ ნაწილში. განაღმვის პროცესის გაფართოებისა და ახალი დასახლებების ექსპლუატაციაში ჩართვასთან ერთად, რაც ახალი მეურნეობების შექმნის საშუალებას იძლევა, მარცვლეულისთვის გამოყოფილი ფართობი 100 000 ჰექტარამდე გაიზრდება.
აზერბაიჯანის ეკონომიკის სამინისტროს დაქვემდებარებული მეწარმეობის განვითარების ფონდის ინვესტიციებით, ბოლო ხუთი წლის განმავლობაში აზერბაიჯანის რეგიონებში შეიქმნა 23 თანამედროვე მარანი, რომელთა საერთო მოცულობა დაახლოებით 352 000 ტონაა. გასული წლის დეკემბერში ფონდმა გამოყო შეღავათიანი სესხი 2 მილიონი მანეთის ოდენობით სიაზანის რეგიონში მარცვლეულის კომპლექსის გაფართოებისთვის.
რაც შეეხება მარცვლეულის მოსავლის აღჭურვილობას, მოსავლის სეზონზე მთელი ქვეყნის მასშტაბით ჩართული იყო დაახლოებით 2 000 კომბაინი, 700 ერთეული ეკუთვნის OJSC Agroservice-ს, დაახლოებით 1 300 ეკუთვნის ფიზიკურ პირებს და მსხვილ მეურნეობებს. 2022 წელს გამოცხადდა ტენდერი კიდევ 80 ერთეულის შესყიდვაზე, განჯის საავტომობილო ასამბლეის ქარხნის სახელოსნოებიდან გამოდის 50 კომბაინი…
აღსანიშნავია, რომ 1970-იანი წლები საბჭოთა კავშირისთვის ხელიდან გაშვებული შესაძლებლობების დრო იყო. დასავლეთის მოწინავე ქვეყნებში, იაპონიასა და ნაწილობრივ იუგოსლავიასა და უნგრეთშიც კი, რომლებიც იყვნენ ურთიერთეკონომიკური დახმარების საბჭოს (CMEA) წევრები, მოხდა ეკონომიკის რესტრუქტურიზაცია და პოსტ-ინდუსტრიული საზოგადოების საფუძვლები ჩაიყარა, რომელშიც ნედლეულის და რესურსების როლი მცირდებოდა.
მაგრამ სსრკ-მა არა მხოლოდ შეინარჩუნა განვითარების ინდუსტრიული მოდელი, არამედ ჩამოაყალიბა რესურსებზე დაფუძნებული ეკონომიკა, სადაც თანდათან გაიზარდა ქვეყნის დამოკიდებულება ნახშირწყალბადებზე და მსოფლიო ფასების გარემოზე. როგორც სსრკ-ს არსებობის ბოლო ათწლეულმა აჩვენა, ცალმხრივი ფოკუსირება ნახშირწყალბადების სექტორზე, რომელსაც დაევალა ეროვნული ეკონომიკის არაეფექტური მუშაობის კომპენსაცია, აღმოჩნდა უკიდურესად დაუცველი პოზიცია, რომელმა ვერ უზრუნველყო კავშირი გამოეყვანა ეკონომიკური სტაგნაციიდან.
აზერბაიჯანმა ეს ერთგვარი ხაფანგი აიცილა ქვეყნის მცირე ზომისა და ილჰამ ალიევის გუნდის ოსტატურად მენეჯმენტის წყალობით. ახლა დადგა “დახვეწილი რეგულირების” პერიოდი, უფრო ზუსტი და დახვეწილი კონტროლის პერიოდი ბევრ ახალ სფეროში, რომელიც იხსნება.
მარცვლეულის ბაზარი ერთ-ერთი ასეთი პერსპექტივაა.
ავტორი: ილგარ ჰუსეინოვი, ალექსანდრე კარავაევი
თარგმნა სანდრო პირველი
BFM.GE
მსგავსი სიახლეები
